The Esperanto Teacher - Helen Fryer (easy books to read in english .txt) 📗

malagrablan vocxon. Cxies ideo estas diversa. Bona amiko, sen kies helpo li neniam ekvidus tiun cxi landon. Ies perdo ne estas cxiam ies gajno. Ies perdo estas ofte nenies gajno.

 

VOCABULARY 20B.

 

ornamo : ornament. hxino : Chinese.

pupilo : pupil (of eye). decido : decision.

centimo : centime. ced- : give up, yield, cede.

forto : strength, power. forlas- : forsake, leave.

nesto : nest. prudenta : reasonable, prudent.

Fortuno : fortune. firma : firm, stable.

funto : pound (weight or money). sterlinga : sterling.

lango : tongue. kontraux : against, opposite.

gusto : taste. pro : for, owing to.

okulo : eye.

“Io.” Mi sentas, ke io okazas. Neniam mi ion al vi donis. Mi volas fari al vi ion bonan. Kio tio cxi estas? Kia ornamo tiu cxi estas? Kion mi vidas? Tio cxi estas cxio, pri kio mi parolis. Mi nenion cedos al vi. Nenion faru kontraux la patrino. Antaux cxio estu fidela al vi mem. Sxi eksentis ion tian, kion sxi mem komence ne povas kompreni.

“Iom.” Sxi parolis iom kolere. La pupiloj de la okuloj iom post iom malgrandigxis. Kiu estas tiom senprudenta, ke li povas gxin kredi? Kiom da mono vi havas? Mi havas neniom. Donu al mi tiom da akvo, kiom da vino.

“Iu.” Iu venas; kiu gxi estas? Cxu iu kuragxus tion fari? Cxiu penis sin savi, kiel li povis. Lingvo, en kiu neniu nin komprenos. Neniu el ili povis savi la dronanton. Li al neniu helpis iam ecx per unu centimo. Ni iros cxiuj kune. Mi konas neniun en tiu urbo. Tio cxi estas super cxiuj homaj fortoj.

 

20C.

Oni petis lin atendi iom kun lia forveturo. Tiuj cxi nestoj ofte estas pli grandaj, ol la dometoj de la tieaj homoj. Li forveturis kun firma decido forlasi por cxiam tiun cxi sendankan landon. Se iu tion vidus, li malbenus la Fortunon. Mi donus cent funtojn sterlingajn, se bova lango povus havi por mi tian bonan guston kiel por vi. Kioma

 

LESSON 21.

 

Suffixes -eg-, -et-.

 

The suffixes “-eg-” and “-et-” are opposites; “-eg-” denotes a great size or degree, and “-et-” a small size or degree, of that which the word signifies, as “domo”, a house, “domego”, a mansion, “dometo”, a cottage; “sxnuro”, a cord, “sxnurego”, a rope, “sxnureto”, a string; “monto”, a mountain, “montego”, a huge mountain, “monteto”, a hill; “ami”, to love, “amegi”, to idolise, “ameti”, to have a liking for; “ridi”, to laugh, “ridegi”, to shout with laughter, to guffaw, “rideti”, to smile.

“-eg-” and “-et-” denote a greater or smaller size or degree than is expressed by “very large” or “very small”. The adjective “ega” means “enormous, huge”, and “eta” means “tiny”.

 

VOCABULARY.

 

arbaro : a wood. somero : summer.

bruo : noise. kampo : field.

kalesxo : carriage. piedego : paw.

korto : courtyard. forir- : go away.

piedo : foot. murmur- : murmur.

teruro : terror. varma : warm.

militistaro : army. densa : dense.

serio : series.

En varmega tago mi amas promeni en arbaro. Kun bruo oni malfermis la pordegon, kaj la kalesxo enveturis en la korton. Tio cxi estas jam ne simpla pluvo, sed pluvego. Grandega hundo metis sur min sian antauxan piedegon, kaj mi de teruro ne sciis, kion fari. Antaux nia militistaro staris granda serio da pafilegoj. En tiu nokto blovis terura ventego. Kun plezurego. Li deziregis denove foriri.

Tuj post la hejto la forno estis varmega, post unu horo gxi estis nur varma, post du horoj gxi estis nur iom varmeta, kaj post tri horoj gxi estis jam tute malvarma. Mi acxetis por la infanoj tableton kaj kelke da segxetoj. En nia lando sin ne trovas montoj, sed nur montetoj. En somero ni trovas malvarmeton en densaj arbaroj. Li sidas apud la tablo kaj dormetas. Mallargxa vojeto kondukas tra tiu cxi kampo al nia domo. Sur lia vizagxo mi vidis gxojan rideton. Antaux la virino aperis malgranda, beleta hundo. Pardonu, li murmuretis.

 

LESSON 22.

 

Suffix -il-.

The suffix “-il-” denotes the “instrument” by means of which something is done, as “razi”, to shave, “razilo”, a razor; “rigli”, to bolt, “riglilo”, a bolt; “butero”, butter, “buterilo”, a churn; “kuraci”, to treat (as a doctor), “kuracilo”, a medicine.

 

VOCABULARY.

 

viando : meat, flesh. komb- : comb.

posxo : pocket. sxtop- : stop up.

korko : cork (substance). sxlos- : lock.

argxento : silver. glit- : glide, slide.

telero : plate. direkt- : direct, steer.

sano : health. difekt- : damage.

butero : butter. montr- : show.

hak- : chop, hew. pes- : weigh something.

seg- : saw. tir- : draw, pull.

fos- : dig. vetur- : drive (in a vehicle).

kudr- : sew. frosta : frosty.

tond- : clip, shear. magneta : magnetic.

Per hakilo ni hakas, per segilo ni segas, per fosilo ni fosas, per kudrilo ni kudras, per tondilo ni tondas. La trancxilo estis tiel malakra, ke mi ne povis trancxi per gxi la viandon, kaj mi devis uzi mian posxan trancxilon. Cxu vi havas korktirilon, por malsxtopi la botelon? Mi volis sxlosi la pordon, sed mi perdis la sxlosilon. Sxi kombas al si la harojn per argxenta kombilo. En somero ni veturas per diversaj veturiloj, kaj en vintro per glitveturilo. Hodiaux estas bela frosta vetero; tial mi prenos miajn glitilojn kaj iros gliti. La direktilisto de “Pinta” difektis la direktilon. La magneta montrilo. La unua montrilo en la plej multaj malsanoj estas la lango. Li metis gxin sur la teleron de pesilo.

 

LESSON 23.

 

Suffixes -an-, -estr-.

The suffix “-an-” signifies a “member”, an “inhabitant” of a country, town, etc., or a member of a party, society, religion, etc. “Euxropano”, a European; “Londonano”, a Londoner; “urbo”, a town or city, “urbano”, a citizen; “klubo”, a club, “klubano”, a member of a club. “Ano”, a member.

“-estr-” denotes the “head” of a State, town, society, etc. “Regno”, a State, “regnestro”, a ruler of a State; “urbestro”, the head of a town, a mayor; “lernejo”, a school, “lernejestro”, the principal or head master of a school; “imperio”, an empire, “imperiestro”, an emperor.

 

VOCABULARY.

 

Parizo : Paris. vilagxo : village.

regno : State. obe- : obey.

imperio : empire. konfes- : confess, avow,

polico : police. acknowledge, profess

Kristo : Christ. (a religion, etc.).

Lutero : Luther. enir- : enter.

Kalvino : Calvin. ruza : sharp (cunning).

germano : German. suficxa : sufficient.

franco : Frenchman. ordinara : ordinary.

Rusujo : Russia. naiva : simple.

provinco : province. sagxa : wise.

religio : religion. severa : strict, severe.

regimento : regiment. justa : just, righteous.

lokomotivo : engine. egala : equal.

logxio : box (opera), fiera : proud.

lodge (freemason, etc.). energia : energetic.

La sxipanoj devas obei la sxipestron. Cxiuj logxantoj de regno estas regnanoj. Urbanoj estas ordinare pli ruzaj, ol vilagxanoj. La Parizanoj estas gajaj homoj. Nia urbo havas bonajn policanojn, sed ne suficxe energian policestron. Luteranoj kaj Kalvinanoj estas Kristanoj. Germanoj kaj francoj, kiuj logxas en Rusujo, estas Rusujanoj, kvankam ili ne estas rusoj. Li estas nelerta kaj naiva provincano. La logxantoj de unu regno estas samregnanoj, la logxantoj de unu urbo estas samurbanoj, la konfesantoj de unu religio estas samreligianoj. Tiuj, kiuj havas la samajn ideojn, estas samideanoj.

La regnestro de nia lando estas bona kaj sagxa regxo. Nia provincestro estas severa, sed justa. Nia regimentestro estas por siaj soldatoj kiel bona patro. Ili estas egale fieraj, kiel domestrino pri sia domo. Sur la lokomotivo la lokomotivestro sidis sola. La imperiestro, akompanata de la imperiestrino, jxus eniris en sian logxion.

 

LESSON 24.

 

Suffixes -ar-, -er-.

The suffix “-ar-” signifies a collection of the persons or things named, as “arbo”, a tree, “arbaro”, a wood; “homo”, a human being, “homaro”, mankind; “militisto”, a soldier (from “milito”, war), “militistaro”, an army; “vorto”, a word, “vortaro”, a dictionary (“vortareto”, a vocabulary); “aro”, a flock, “anaro”, a company, troop.

“-er-” signifies a particle, or one of things of which the name denotes a mass, as “greno”, corn, “grenero”, a grain of corn; “polvo”, dust, “polvero”, a speck of dust; “pulvo”, gunpowder, “pulvero”, a grain of gunpowder; “hajlo”, hail, “hajlero”, a hailstone; “negxo”, snow, “negxero”, a snowflake; “koto”, mud, “kotero”, a speck of mud or dirt.

 

VOCABULARY.

 

pulvo : gunpowder. sxafo : a sheep.

sxtupo : step, stair. fajro : fire.

tegmento : roof. met- : put, set.

herbo : grass. pasxt- : feed (cause to feed),

bruto : brute, beast, head of cattl pasture.

lano : wool. sekv- : follow.

persono : person. bar- : bar (obstruct).

floreno : florin. batal- : battle, fight.

sxilingo : shilling. eksplod- : explode.

penco : penny. brava : brave.

glaso : a glass (tumbler). kruta : steep.

brando : brandy. hispana : Spanish.

tuko : a cloth. vasta : vast, spacious.

telertuketo : serviette. precipe : chiefly, particularly.

[Footnote: See Lesson 45.] preskaux : almost.

sxnuro : cord. inter : between, among.

sablo : sand.

Nia lando venkos, cxar nia militistaro estas granda kaj brava. Sur kruta sxtuparo li levis sin al la tegmento de la domo. Mi ne scias la lingvon hispanan, sed per helpo de vortaro hispana-germana mi tamen komprenis iom vian leteron. Sur tiuj cxi vastaj kaj herboricxaj kampoj pasxtas sin grandaj brutaroj, precipe aroj da bellanaj sxafoj. La vagonaro konsistis preskaux nur el personvagonoj. Oni metis antaux mi mangxilaron, kiu konsistis el telero, kulero, trancxilo, forko, glaseto por brando, glaso por vino kaj telertuketo. Sur la maro staris granda sxipo, kaj inter la sxnuregaro sidis cxie sxipanoj. Lia sekvantaro staris en la posto de la logxio. Mallumaj montegaroj baras la vojon.

Floreno, sxilingo kaj penco estas moneroj. Sablero enfalis en mian okulon. Unu fajrero estas suficxa por eksplodigi pulvon.

 

LESSON 25.

 

Suffix -ul-.

The suffix “-ul-” denotes a person characterised by the quality, etc., which the word expresses, as “justa”, just, righteous, “justulo”, one who is just; “babili”, to chatter, “babilulo”, one who chatters, a babbler; “avara”, avaricious, “avarulo”, a miser; “kun”, with, “kunulo”, a companion.

 

VOCABULARY.

 

legendo : legend. entrepren- : undertake.

ombro : shadow. propra : own.

rajto : right, authority. avara : avaricious.

profeto : prophet. potenca : powerful.

mensogo : a lie. infekta : infectious.

tagmangx- : dine. cxe : at, with.

Malricxa sagxulo tagmangxis cxe avara ricxulo. Malsagxulon cxiu batas. Li estas mensogisto kaj malnoblulo. Timulo timas ecx sian propran ombron. Tiu cxi maljunulo tute malsagxigxis kaj infanigxis. Unu instruitulo entreprenis gravan sciencan laboron. Nur sanktuloj havas la rajton enveni tien cxi. Li sola estas la grandulo, la potenculo. Gxi ne estas la legendo pri la belulino Zobeido. Post infekta malsano oni ofte bruligas la vestojn de la malsanulo. La malbeno de la profeto staras super la kapo de maldankulo. Post kelkaj minutoj la kuragxulo eliris. Cxiuj sanktuloj, helpu!

 

LESSON 26.

The following words, which have already been used in the previous lessons, are always placed before nouns or pronouns, to show the relation (of position, etc.) between the thing for which the noun stands and another thing or an action.

 

al : to, towards. laux : according to.

apud : beside, near, by. per : by means of, with.

da : of (indefinite quantity). post : after, behind.

de : of from, by. pri : concerning, about.

el : out of. por : for, for the sake of.

en : in, into, within. sen : without.

ekster : outside. super : above, over.

gxis : until, till, as far as. sur : on, upon.

inter : between, among. tra : through.

kontraux : against, opposite. trans : across, on the other side.

kun : (in company) with. je (has no definite meaning).

(These words are called PREPOSITIONS, which means placed before).

The other simple prepositions are—

 

anstataux : instead of. po : at the rate of.

antaux : before. pro : for (cause), owing to.

cxe : at, with. preter : past, beyond, by.

cxirkaux : about, around. spite : in despite of.

krom